Dowiedz się, jak przeprowadzić sprawę o zasiedzenie nieruchomości krok po kroku. Kto może złożyć wniosek o zasiedzenie i jakie są procedury?
Przeprowadzenie sprawy o zasiedzenie krok po kroku
O tym, czym jest zasiedzenie i jakie warunki muszą być spełnione, aby możliwe było zasiedzenie nieruchomości zgodnie z kodeksem cywilnym, pisaliśmy tutaj:
Z poniższego tekstu natomiast dowiesz się, jak przebiega sądowa sprawa o zasiedzenie, a w tym:
· jakie są wymagania formalne wniosku o zasiedzenie,
· kto jest uczestnikiem sądowego postępowania o zasiedzenie,
· jakie dowody należy przedstawić przed sądem w sprawie o zasiedzenie,
· ile trwa i jak przebiega proces o zasiedzenie,
· ile wynoszą koszy sądowe sprawy o zasiedzenie.
Wniosek o zasiedzenie nieruchomości - wymagania formalne
Wniosek o zasiedzenie, to pismo procesowe, które wszczyna postępowanie sądowe zmierzające do stwierdzenia nabycia własności nieruchomości przez zasiedzenie.
Z wnioskiem o zasiedzenie należy wystąpić do sądu rejonowego, właściwego ze względu na położenie nieruchomości.
W treści wniosku, wnioskodawca musi wykazać, że jest posiadaczem samoistnym,który przez określony czas posiadał nieruchomość w dobrej lub złej wierze. Zgodnie z przepisami, termin zasiedzenia wynosi 20 lat w stosunku do posiadacza w dobrej wierze oraz 30lat w przypadku posiadania w złej wierze. Przy nabyciu własności przez zasiedzenie, istotne są również przesłanki zasiedzenia, które muszą być spełnione, aby sąd mógł wydać postanowienie o stwierdzeniu zasiedzenia.
W treści wniosku o stwierdzenie zasiedzenia własności należy ponadto zawrzeć szczegółowe informacje dotyczące danej nieruchomości, w tym jej dokładną lokalizacje, dane ewidencyjne oraz numer ksiąg wieczystej (jeżeli jest ona założona).
Tak jak każde pismo procesowe, wniosek o zasiedzenie powinien ponadto zawierać:
1) oznaczenie sądu, do którego jest skierowany;
2) imiona i nazwiska lub nazwy stron, ich przedstawicieli ustawowych i pełnomocników;
3) oznaczenie rodzaju pisma;
4) osnowę wniosku;
5) wskazanie faktów, na których strona opiera swój wniosek oraz wskazanie dowodu na wykazanie każdego z tych faktów;
6) podpis strony albo jej przedstawiciela ustawowego lub pełnomocnika;
7) wymienienie oraz dołączenie załączników.
Wniosek o zasiedzenie jako pierwsze pismo w sprawie, powinien ponadto zawierać oznaczenie przedmiotu sporu oraz:
1) oznaczenie miejsca zamieszkania lub siedziby i adresy stron;
2) oznaczenie miejsca zamieszkania lub siedziby i adresy przedstawicieli ustawowych i pełnomocników stron;
3) numer PESEL lub NIP wnioskodawcy będącego osobą fizyczną,
4) numer w Krajowym Rejestrze Sądowym, a w przypadku jego braku - numer w innym właściwym rejestrze, ewidencji lub NIP wnioskodawcy niebędącego osobą fizyczną.
Pismo wszczynające postępowanie powinno również czynić zadość przepisom o pozwie, z tą zmianą, że zamiast pozwanego należy wymienić zainteresowanych w sprawie.
Uczestnicy postępowania o zasiedzenie
Wskazanie prawidłowego kręgu uczestników postępowania o zasiedzenie odgrywa kluczową rolę w procesie sądowego nabycia własności nieruchomości w tej formie. Głównymi uczestnikami są wnioskodawca, czyli osoba składająca wniosek o stwierdzenie zasiedzenia, będąca jednocześnie posiadaczem samoistnym oraz uczestnik, czyli obecny właściciel nieruchomości, który może kwestionować roszczenia posiadacza samoistnego.
W razie śmierci byłego właściciela nieruchomości i braku innego uregulowania kwestii własnościowych, konieczne jest wskazanie jego wszystkich spadkobierców.
Kolejnym uczestnikiem postępowania może być również małżonek wnioskodawcy, jeżeli nabycie prawa własności następuje do majątku wspólnego małżonków. Dzieje się tak w przypadku, gdy upływ terminu zasiedzenia wypada w czasie trwania wspólności majątkowej małżeńskiej. Istotne jest również, że bieg zasiedzenie nie musi obejmować całego okresu małżeństwa. Wystarczy, aby zakończył się w czasie trwania wspólności majątkowej małżeńskiej, nawet jeżeli w późniejszym czasie doszło do rozwiązania małżeństwa.
Kto jeszcze może być uczestnikiem postępowania? Ogólne przepisy w sprawie postępowań nieprocesowych (a w takim trybie rozpatrywana jest sprawa o zasiedzenie) bardzo szeroko regulują tę kwestię. Uczestnikiem postępowania jest bowiem każdy zainteresowany, który weźmie udział w sprawie lub zostanie do udziału w sprawie wezwany. Zainteresowanym natomiast jest każdy, czyich praw dotyczy wynik postępowania.
Sąd Najwyższy jako zainteresowanych w sprawie o zasiedzenie wskazał m.in. najemcę budynku znajdującego się na nieruchomości, której dotyczy wniosek o stwierdzenie zasiedzenia jako posiadacza zależnego (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 30 stycznia 2001 roku, sygn. akt I CKN 1359/00), czy też właścicieli sąsiednich nieruchomości, jeśli wysuwają pretensje do tej nieruchomości lub przygranicznych pasów gruntu (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 8 sierpnia 2012 roku, sygn. akt I CZ 79/12).
Ustalenie właściwego kręgu uczestników postępowania wraz ze wskazaniem ich imion, nazwisk oraz adresów zamieszkania może niejednokrotnie powodować duże problemy.
W przypadku niemożności ustalenia uczestników postępowania lub powzięcia przez sąd wątpliwości co do prawidłowości wskazanego kręgu uczestników, sąd może zarządzić wezwanie zainteresowanych w sprawie poprzez ogłoszenie.
Dowody w postępowaniu o stwierdzenie nabycia nieruchomości w drodze zasiedzenia
Jak już wskazano w poprzedniej części, warunkiem formalnym pisma procesowego, jakim jest również wniosek o zasiedzenie, jest wskazanie faktów, na których strona opiera swój wniosek oraz wskazanie dowodu na wykazanie każdego z tych faktów.
Dowodem w postępowaniu cywilnym (w tym o zasiedzenie) mogą być m.in. dokumenty, zeznania świadków, opinie biegłych, przesłuchanie stron (uczestników) postępowania. Nie jest to katalog zamknięty, a przepisy i praktyka sądowa pozwalają na powoływanie również innych dowodów niż wyżej wskazane.
Powołane dowody powinny zmierzać do wykazania przesłanek uzasadniających stwierdzenie nabycia prawa własności przez zasiedzenie, w tym dotyczących określenia okresu posiadania, wystąpienia posiadania samoistnego, istnienia dobrej lub złej wiary.
Wśród często przedstawianych w tego typu postępowaniach dokumentów wymienia się m.in. zaświadczenie o zameldowaniu na nieruchomości będącej przedmiotem zasiedzenia, potwierdzenie uiszczenia podatku od nieruchomości, dokumentację dotyczącą prowadzenia prac budowlanych na nieruchomości, umowę sprzedaży sporządzoną bez zachowania formy aktu notarialnego, odpis z księgi wieczystej nieruchomości itp.
Warto również rozważyć powołanie na świadków sąsiadów lub dalszych członków rodziny, którzy potwierdzą przed sądem okoliczności związane z posiadaniem nieruchomości, w tym okres, w którym posiadacz nieruchomości posiada nieruchomość.
Często spotykane w sprawach o zasiedzenie jest przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego geodety do określenia granic nieruchomości. Zdarza się również powoływanie biegłego sądowego z zakresu szacowania wartości nieruchomości w celu ustalenia rzeczywistej wartości zasiadywanej nieruchomości (co może mieć również znaczenie przy określeniu wysokości należnego podatku od nabycia nieruchomości przez zasiedzenie).
Jak wskazano powyżej, nie jest to zamknięty katalog dowodów, które można przedstawić w sprawie o zasiedzenie nieruchomości. Konieczność przedstawienia określonych dowodów powinna wynikać z okoliczności danej sprawy.
Czas trwania i przebieg postępowania
Niestety nie da się jednoznacznie określić czasu trwania postępowania o nabycie prawa własności nieruchomości przez zasiedzenie. Może być on różny i zależy od wielu czynników, które wpływają na jego długość. W praktyce, proces ten może trwać od kilku miesięcy do kilku lat.
Jednym z kluczowych czynników wpływających na czas trwania postępowania jest obciążenie sądu. W sądach, które mają dużo spraw do rozpatrzenia, terminy rozpraw mogą być odległe, co naturalnie wydłuża cały proces. W mniejszych sądach lub w miejscach, gdzie liczba spraw jest mniejsza, postępowania mogą być prowadzone szybciej.
Kolejnym istotnym czynnikiem jest kompleksowość sprawy. Jeśli sprawa o zasiedzenie jest prosta i nie wymaga skomplikowanego postępowania dowodowego, czas trwania postępowania może być relatywnie krótki. Jednak w sytuacjach, gdzie konieczne jest zgromadzenie licznych dowodów, przesłuchanie wielu świadków czy powołanie biegłych, czas ten może się znacząco wydłużyć.
Dodatkowo, na długość postępowania wpływają kwestie formalne i proceduralne. Przykładem może być sytuacja, w której problemem jest ustalenie prawidłowego kręgu uczestników postępowania, czy też dochodzi do wydania przez sąd zarządzenia o dokonaniu ogłoszenia o toczącym się postępowaniu, aby umożliwić zgłoszenie się potencjalnych zainteresowanych w sprawie.
Koszty sądowe w sprawie o nabycie nieruchomości poprzez zasiedzenie
Wnioskodawca jest zobowiązany do uiszczenia opłaty sądowej za złożenie wniosku, która obecnie jest opłatą stałą i wynosi 2000 zł. Taką samą opłatę zobowiązana jest wnieść strona niezadowolona z orzeczenia sądu, jeżeli zdecyduje się na złożenie apelacji. Powyższe wynika z przepisów ustawy z dnia 28 lipca 2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych.
Aby rozpocząć postępowanie, konieczne jest wniesienie opłaty lub złożenie wniosku o zwolnienie z kosztów sądowych. Wówczas sąd oceni sytuację majątkową, osobistą i finansową wnioskodawcy, po czym zdecyduje, czy powinien on uiścić opłatę, czy też należy go całkowicie lub częściowo z niej zwolnić.
Uczestnicy postępowania muszą być przygotowani na konieczność uiszczenia opłaty za wydane w sprawie opinie biegłych sądowych (o ile konieczność przeprowadzenia dowodu z opinii biegłego wdanej sprawie wystąpiła), które mogą wynieść od kilku do kilkunastu (a w skrajnych przypadkach – nawet kilkudziesięciu) tysięcy złotych. W tym zakresie, strony postępowania również mogą ubiegać się o zwolnienie od kosztów.
Jeżeli uczestnik postępowania korzysta z pomocy profesjonalnego pełnomocnika (radcy prawnego, adwokata), powinien mieć też na względzie konieczność uiszczenia stosownego wynagrodzenia.
Podsumowanie
Wniosek o stwierdzenie nabycia prawa własności nieruchomości przez zasiedzenie, jak każde inne pismo procesowe, powinien spełniać szereg wymogów formalnych. Wraz z wnioskiem o zasiedzenie wnioskodawca zobowiązany jest do wskazania prawidłowego kręgu uczestników postępowania, a gdyby to okazało się niemożliwe, sąd może dokonać stosownego ogłoszenia w celu umożliwienia zgłoszenia się potencjalnych zainteresowanych w sprawie. Postępowanie o zasiedzenie jest niejednokrotnie długotrwałym procesem wymagającym przedstawienia solidnych dowodów na spełnienie przesłanek zasiedzenia nieruchomości. Katalog możliwych do przedstawienia dowodów nie jest zamknięty i powinien być oceniany z uwzględnieniem okoliczności danej sprawy. Postępowanie może trwać od kilku miesięcy do kilku lat, w zależności od stopnia skomplikowania sprawy i obciążenia sądów. W ramach opłaty sądowej należy uiścić stałą opłatę od wniosku, która obecnie wynosi 2000 zł. Uczestnicy postępowania powinni być jednakże świadomi możliwości wystąpienia innych, dodatkowych kosztów. W przypadku niemożności poniesienia kosztów sądowych, sąd może zwolnić stronę od ich poniesienia w całości lub w części.
Autorem publikacji jest r.pr. Mateusz Lis.
